De stichting Muziek als Medicijn van het Erasmus MC onderzoekt de mogelijkheid tot implementatie van muziek als behandeling en pijnbestrijding in de zorg. Inmiddels is het wetenschappelijk bewezen dat muziek kan helpen om pijn van patiënten te verminderen na operaties. In de CRESCENDO-studie wordt het systeem van BioCheck ingezet om de hartslag te meten. Onderzoekers Pablo Kappen, Ryan Billar en Sepehr Mohammadian, in samenwerking met de afdeling anesthesie, coördineren dit project: “We gaan onderzoeken hoe de relatie tussen muziek en pijnbeleving precies werkt en waarom.”
Kappen: “Het blijkt dat muziek pijnverlagend werkt na operaties: patiënten maken na afloop van de operatie minder gebruik van pijnstillers of andere pijnmedicatie. Er bestaan echter verschillende soorten pijn. Je hebt bijvoorbeeld kleine of grote wonden, pijn in je buik of op je been. Deze soorten pijn verschillen van elkaar. Het is daarom lastig om precies te kwantificeren hoe effectief muziek precies werkt op het verlagen van pijn.”
“Het is ook nog niet duidelijk of het pijn verlagende effect zit in de beleving van pijn (patiënten voelen daadwerkelijk minder pijn) of dat de beleving hetzelfde blijft maar dat de muziek eerder werkt alsafleiding, waardoor de pijn beter is vol te houden. In samenwerking met de afdeling anesthesie proberen we tijdens het CRESCENDO-onderzoek dat onderscheid helder te krijgen”, legt Kappen uit.
Gecontroleerd pijn toedienen
Het experiment wordt uitgevoerd in een gecontroleerde opstelling met 70 gezonde en volwassen vrijwilligers die zichzelf een pijnprikkel toedienen. Hiervoor wordt een elektrode op de vinger bevestigd. Tijdens de eerste testfase drukt de proefpersoon op de muis om zichzelf een schokje toe te dienen. Dit schokje loopt langzaam op, totdat de persoon het niet meer kan volhouden.
Vervolgens, in de tweede fase, wordt de groep in twee groepen verdeeld: de ene groep luistert naar muziek van eigen voorkeur en de andere groep luistert niet naar muziek, maar zit in een stille ruimte. Tijdens dit onderdeel wordt het experiment met de schokjes herhaald. Kappen: “Op die manier willen we onderzoeken of we een verschil zien in hoe mensen hun pijngrens kunnen verleggen – zien we bijvoorbeeld dat de groep die muziek luistert de oplopende schokjes beter volhoudt dan de groep die geen muziek luistert?”
Hartslagmonitoring met BioCheck
De onderzoekers zijn niet alleen geïnteresseerd of het pijnverlagende effect dankzij muziek ontstaat, ze willen ook nagaan welk mechanisme daar precies achter zit. Hiervoor wordt er gekeken naar de twee delen van het zenuwstelsel: het sympatisch, dat wordt geactiveerd bij intensieve activiteit en stress en het parasympathisch zenuwstelsel, dat wordt geactiveerd wanneer het lichaam in rust is. Een hoge hartslag is geassocieerd met het sympathisch, een lage hartslag met het parasympathisch zenuwstelsel. Een hoge hartslag wordt ook geassocieerd met meer stress.
Kappen: “Door te kijken naar de hartslagvariabiliteit, kun je op basis van je hartslag meten welk zenuwstelsel actief is. Hoe groter de variatietijd tussen je hartslagen, hoe meer je in je parasympathicus zit en hoe meer je in rust bent. De hartslagvariabiliteit monitoren we met het systeem van BioCheck: een combinatie van de hartslagband die onze deelnemers dragen tijdens het onderzoek die gekoppeld is aan de software van BioCheck.”
Gedurende het gehele onderzoek worden de hartslagvariaties gemeten met het systeem van BioCheck en vervolgens wordt er tijdens de tweede fase in beide groepen bekeken of er in vergelijking met de eerste testfase een verschuiving optreedt naar de sympathicus of naar de parasympathicus.
Daarnaast wordt er onderzocht welke rol het stress-systeem speelt in de pijnbeleving. Hiervoor wordt een halfuur na het experiment een speekselmonster afgenomen. In het speeksel kun je verschillende markers vinden van verhoogde activiteit in het zenuwstelsel, namelijk het stresshormoon cortisol en het enzym alfa-amylase.
Kappen: “Je zou kunnen stellen dat mensen rustiger worden door muziek, waardoor ze de pijn langer volhouden, maar je wilt die aanname graag kunnen objectiveren. Als mensen naar muziek luisteren en beter hun pijngrens kunnen verleggen, is dat dan geassocieerd met het activeren van het parasympatische zenuwstelsel? Met dit onderzoek proberen we meer grip te krijgen op wat er precies gebeurt in het lichaam.”
Het effect van muziek onderbouwen
Het onderzoeksteam verwacht uiteindelijk ondersteunend bewijs te kunnen leveren voor het pijnverlagende effect van muziek. Kappen: “Je merkt nu dat muziek als behandeling toch vooral als een controversiële methode wordt gezien. Vooral het inzetten van muziek rondom operaties roept vragen op: “Maar hoe werkt het dan precies?” Dan merk je toch dat je nog geen waterdicht antwoord hierop kan geven.”
Het doel van de CRESCENDO-studie is om meer grip te krijgen op het onderliggende mechanisme en zo de ‘zweverigheid’ weg te nemen. Kappen: “Tijdens dit onderzoek kijken we of we het effect van muziek meetbaar kunnen maken en kunnen objectiveren met behulp van het BioCheck-systeem. Door dit soort onderzoeken te doen hopen we dat behandelingen met muziek voor mensen duidelijker (of wetenschappelijk bewezen) wordt en dat zij er meer voor open gaan staan.”
Financiering
De CRESCENDO-studie wordt gefinancierd door het Muziek als Medicijn Fonds. Het Erasmus MC steunt het project en draagt bij aan indirecte kosten. Het Muziek als Medicijn project is afhankelijk van financiële donaties. Het fonds maakt onderdeel uit van de Erasmus MC Foundation.
Research met BioCheck
Wil je het BioCheck systeem ook inzetten voor jouw onderzoek? Neem vrijblijvend contact met ons op voor de mogelijkheden: https://biocheck.nl/contact/.
